Kıdem tazminatı 2014, brüt ücreti üzerinden hesaplanacaktır. Kıdem tazminatı işçinin kendi isteği dışında çeşitli sebeplerle işten ayrılması durumunda, iş kanunun öngördüğü gibi işveren tarafından ödenmesi gereken tazminattır. Bu tazminat işçinin işten ayrılırken aldığı brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Bu tazminat 1475 sayılı kanunun 14. Maddesinde belirlenen şartlarla ödenmektedir.
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için gerekli olan koşullar nelerdir?
İşçinin aynı işveren bağlı olarak aynı işyerlerinde ya da farklı işyerinde en az bir yıl çalışmış olması durumunda ödenir.
İşçinin işvereni tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık sebepleriyle işten çıkarılmamış olması durumunda ödenir.
İşçinin işyerinden askerlik görevini yapmak için ayrılması durumunda ödenir.
İşçinin emeklilik hakkını elde etmesi ya da emekli olabilmek için sigortalılık süresini ve prim gününü doldurmuş olması halinde ödenir.
Kadın işçilerin evlenmesi halinde, bir yıl içerisinde işten ayrılmış olması halinde ödenir.
İşçilerin ölümü ile iş akdinin feshedilmesi durumunda ödenir.
İşverenin iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranması nedeniyle işten ayrılan işçiye ödenir.
Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?
İşçinin belli bir zamana bağlı olarak ücret alması durumunda: İşçiye ödenmesi gereken tazminat çalışılan her yıl için, son aldığı 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır. Öncelikle işçinin çalışma süresine bakılır. Çalışmış olduğu yıl sayısıyla, son ayda aldığı brüt ücret çarpılır. Daha sonra çalışma süresinin yıldan kalan ayları güne çevrilerek, son alınan yıllık brüt ücrette 365'e bölünerek günlük ücret belirlenir. Bulunan günlük ücretle, yıldan kalan günler çarpılarak, çıkan rakam önceki hesaplanmış rakamla toplanarak tazminat hesaplanmış olur.
İşçinin götürü veya parça başı ücret alması durumunda: İşçinin son aldığı brüt ücret, son bir yıl içinde aldığı tüm ücretler toplanarak bulunur. Ardından aynı yılda çalıştığı günler toplanır. İşçinin son yıl içerisinde zam almış olması halinde, zammın alındığı tarihle işten alındığı tarih arasındaki brüt ücreti, bu sürede çalışılan gün sayısına bölünerek, günlük ücreti hesaplanır.
Brüt ücretin hesaplanmasında dikkat edilecek konular nelerdir?
İşçiye aldığı aylık ücretin dışında ek ödemeler yapılıyorsa;
Bu ödemeler iş sözleşmesinden ya da kanundan kaynaklanmalıdır.
Bunların sürekli olarak ödenmesi gerekir.
Verilenin parayla ölçülebilmesi ya da para olması gerekir.
Verilen ek ödemelerin yıllık toplamı alınıp, bu rakamı 365'e bölerek 30 ile çarpmak gerekir. Böylece bulunan rakam aylık ücrete ilave edilmelidir.
Aylık brüt ücrete ilave edilebilecek ek ücretler nelerdir?
İşçinin devamlı olarak aldığı ikramiyeler
İşçiye verilen yemek yardımları
Sosyal yardım olarak yapılan yardımlar
İşçinin devamlı olarak aldığı primler
Kasa tazminatları
Kıdem tazminatının önemli detayları nelerdir?
Bir işyerinde kıdem tazminatı alabilecek kadar süre çalışan ancak kendi isteği ile ayrılan işçilerin kıdem tazminatı alma hakları yoktur. Ancak bir süre sonra aynı işyerinde işe başlayarak, bir yıldan daha az çalışılır ve işveren tarafından bir yıldan önce işyerinden çıkarılan işçiler tazminat almaya hak kazanırlar. Bu durumda önceki çalışması dikkate alınarak, bir yılı doldurduğu kabul edilir. Son çalışmasındaki süre kadar tazminat hesabı yapılarak, işveren tarafından ödenir. Önceki çalışmalar tazminat hesabında dikkate alınmaz. Kanunda hak edilmemiş tazminatın, işverenin rızasıyla bile ödenmesi yasaklanmıştır.
Kıdem tazminatının her yıl belirlenen üst sınırı bulunmaktadır.
İş kanununa göre çalışmayan işçilerin tazminat hakları yoktur. İş kanunu kapsamına girmeyen işler; deniz ve hava taşıma işlerinde çalışmak, 50 kişiden az işçinin çalıştığı Tarım ve Orman işlerinde çalışanlar, aile ekonomisi içinde kalan tarımla alakalı işyerinde çalışanlar, evlerde aile bireyleri ve üçüncü dereceye kadar akrabaların çalıştığı işlerde çalışanlar, 507 sayılı esnaf sanatkarlar kanunu 2. Maddeye göre, 3 kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışanların, ev hizmetlerinde çalışanlar, sporcular, çıraklar ve rehabilite edilmiş olanların tazminat hakkı bulunmamaktadır.
İş şartlarının tek taraflı işveren tarafından değiştirilmesi durumunda, işçinin çalışmak istememesi halinde 6 işgününde iş akdi işçi tarafından feshedilebilir. Bu halde tazminata hak kazanılır.
İşçi çalıştığı günlerin sosyal güvenlik kurumuna eksik bildirilmesi halinde, iş akdini feshedebilir ve tazminata hak kazanabilir.
Mevsimlik çalışanların sonraki dönemde çağırılmaması halinde, önceki dönemlerin tazminatı ödenmelidir.
İşçinin grevlerde geçirdiği süreler tazminat hesabında dikkate alınmaz.
Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesintisi yapılabilir. Başka kesintilere tabi değildir.
Kıdem tazminatı örnek hesaplama
Çalıştığı işyerinden 31.01.2014 tarihinde işten çıkarılmış olan işçi asgari ücret üzerinden maaş almaktadır. Asgari ücret 01.01.2014 ve 30.06.2014 tarihleri arasında bekar ve çocuksuz olanlar için brüt 1071,00 TL belirlendiğinden, tazminat hesaplanmasında bu değer alınacaktır. İşçi bu işyerine 01.01.2010 tarihinde başlamıştır. Bu durumda alacağı tazminat şu şekilde hesaplanmaktadır.
Tazminat hesabında dikkate alınacak brüt ücret 1071,00 TL
İşçiye ödenen aylık yemek bedeli 330,00 TL
İşçinin toplam çalışma süresi 4 yıl 1 ay
Tazminat hesabında dikkate alınacak olan toplam tutar 1401,00 TL
Hesaplanmış olan tazminat tutarı 5720,75 TL
Hesaplanan tazminattan kesilecek olan damga vergisi tutarı 43,42 TL
İşçiye ödenmesi gereken kıdem tazminatı tutarı 5677,33 TL