Kıdem tazminatı hangi kişiler için ödenir?

Kıdem tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin belirli koşullar altında sona ermesi durumunda, işveren tarafından işçiye ödenen bir tazminattır. Bu tazminat, işçinin işyerinde geçirdiği süreye ve aldığı brüt ücrete bağlı olarak hesaplanır. Kıdem tazminatı, işçinin iş güvencesini destekleyen ve uzun süre çalıştığı işyerinden ayrılırken maddi destek sağlayan önemli bir haktır. Türk İş Kanunu'na göre düzenlenmiştir ve belirli şartları taşıyan işçilere ödenir.

Kıdem tazminatı, aşağıdaki koşulları sağlayan işçiler için ödenir. Bu kişiler, iş sözleşmelerinin sona ermesi durumunda hak kazanabilirler:

• En az bir yıl süreyle aynı işverenin yanında çalışmış olan işçiler. Bu süre, işçinin işe başladığı tarihten itibaren kesintisiz veya toplamda bir yılı doldurması gerekmektedir.
• İş sözleşmesi, işçinin kendi isteği dışında veya haklı bir nedenle sona eren işçiler. Örneğin, işveren tarafından haksız yere işten çıkarılma, işyerinin iflas etmesi veya işçinin sağlık sorunları nedeniyle işi bırakmak zorunda kalması gibi durumlar.
• İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda, ancak belirli haklı nedenler varsa (örneğin, işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranması, ücret ödememesi veya işçinin sağlığını tehdit eden koşullar) kıdem tazminatı talep edebilir.
• Emeklilik, askerlik veya evlilik gibi özel durumlarda işten ayrılan işçiler. Örneğin, işçi emekli oluyorsa veya kadın işçi evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanabilir.
• İşçinin ölümü durumunda, kanuni mirasçılarına kıdem tazminatı ödenir. Bu, işçinin işyerindeki kıdem süresine göre hesaplanır.
• İş sözleşmesi, işveren tarafından feshedildiğinde ve işçi iş güvencesi kapsamındaysa (örneğin, en az 30 işçi çalıştıran işyerlerinde ve en az 6 ay kıdemi olan işçiler), haksız fesih durumunda kıdem tazminatı talep edilebilir.

Bazı durumlarda işçiler kıdem tazminatına hak kazanamaz. Örneğin:

• İşçinin kendi isteğiyle ve haklı bir neden olmadan işten ayrılması durumunda (istifa).
• İşçinin işverene ait mal veya değerlere kasıtlı olarak zarar vermesi, işyerinde hırsızlık yapması veya ciddi disiplin suçları işlemesi gibi durumlarda işveren tarafından haklı fesih yapılırsa.
• İşçinin bir yıldan az kıdemi varsa, genellikle kıdem tazminatı ödenmez (istisnai durumlar hariç).

Kıdem tazminatı, işçilerin uzun süreli çalışmalarının karşılığı olarak tasarlanmış bir sosyal güvencedir. Hak kazanmak için işçinin belirli şartları taşıması ve iş sözleşmesinin uygun koşullarda sona ermesi gerekmektedir. İşçilerin bu hakkını bilmeleri ve olası anlaşmazlıklarda hukuki destek almaları önemlidir. Eğer bu konuda şüpheleriniz varsa, bir iş hukuku avukatına danışmanız faydalı olacaktır.