Kıdem Tazminatı Fonu, Ekonomi yönetiminin üzerinde çalıştığı formüle göre, kıdem tazminatı için brüt ücretinin %8.3'üne gelecek şekilde prim toplanacak. Devlet, primin %25'ini (2,075 puan) karşılayacak. Kıdem tazminatı fonu işverenleri üzeceği gibi çalışanları da üzecektir. Evlenen kadınlarla, askere giden erkekler bu işten zararlı çıkacak gibi görünmektedir.
Kıdem tazminatı fonunu alabilmek azalıyor
Şu anda geçerli olan 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14. Üncü maddesine göre, 4857 sayılı İş Kanunu gereğince çalışanlar 7 hal ve şartta işverenlerinden kıdem tazminatı alabilmektedir. Bunlar şöyledir;
- İşveren tarafından haklı bir sebep olmadan işten çıkartılırsa,
- İşçi haklı bir sebeple işi bırakırsa,
- Emekli olmak amacıyla işçi işi bırakırsa,
- Erken çalışanlar askerlik için işi bırakırsa,
- Emeklilikte diğer şartları tamamlayıp, tamamlaması gereken yaşı evinde geçirmek isteyen işçi işi bırakırsa,
- Kadın işçinin evlendikten sonra bir yıl içinde işi bırakırsa,
- İşçinin ölmesi,
Hallerinde her çalışma yılına bir aylık brüt ücretleri tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir.
Fon gelirse
- Emekli olursa kendisine
- Adına en az 10 yıl Fona prim ödenen işçinin isteği halinde parasının yarısını,
- İşçinin ölümü halinde kanuni mirasçıları,
Kıdem tazminatına hak kazanacak maddelerdir.
Kıdem tazminatını ödeyen işverenin yükü yarıya inecek
Fon primi olarak brüt ücretinin %2.
075'i tutarında devlet katkısı yapılacaktır. Geriye kalan %6.225'lik bölümü ise işveren ödeyecektir. Şayet, işverenin işsizlik fonuna yaptığı %2 ile işçi adına yatırdığı %1'lik prim toplamı %1'in altına indirilerek, fon dolayısıyla işverenin üzerine gelen yük %15'te tutulacak. İşçisine kıdem tazminatını düzenli ödeyen işverenin yükü bu sistem sayesinde fiilen yarıya inecektir. İşverenin fona parayı yatırıp yatırmamasına devlet karışmayacak. Ancak işçinin kıdem alacağını tahsil yolları yasayla güç bulacaktır. Parayı yatırmayan işveren de teşviklerden mahrum bırakılarak cezalandırılacaktır.
Devletin katkısıyla 5 milyar lira fon ödeneği
Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre, Türkiye'de 12 milyon 615 bin kayıtlı işçi, aylık ortalaması brüt bin 640 lira ücretle çalışıyor. Bu veriden iş başına devlet tarafından fona yılda 408 lira, tüm işçiler adına da 5 milyar 152 milyon lira katkı yapılacaktır. İşverenlerin tamamının ödenmesini düzenli yapması halinde kıdem tazminatı fonunda bugünkü işçi sayısı ve ücret itibariyle yılda 20 milyar 606 milyon lira birikecektir.
Kıdem tazminatı fonu ödenirse işçi kazançlı çıkacak
- Mevcut sistemde ayda bin 640 lira brüt ücretle çalışan işçi, 30 yıllık çalışmanın sonunda 49 bin 200 lira kıdem tazminatı alabilmektedir.
- İşveren kıdem tazminatı fonu primlerini düzenli şekilde yatırırsa ve ileride devlet katkısından vazgeçilmezse, hükümetin yeni formülünde işçinin hak kaybı olmayacaktır.
- Fondaki kazancın enflasyonla başa baş olması durumunda işçi şu an olduğu gibi yine 49 bin 200 lira tazminat almayı hak kazanacaktır.
- Emeklilik Gözetim Merkezi'nin tahmini projeksiyonlarına göre, fonda her yıl %1 reel getiri sağlanması durumunda ise 30 yılın sonunda ele geçecek tazminat tutarı 59 bin 200 liraya ulaşacaktır.
Kıdem tazminatı fonu geçmiş hakları koruyacak mı?
Yeni sisteme hiç girilmeyecek, çalışanlar işverenleri ile anlaşarak eski sistemde kalmayı tercih edebilir. Bu durumda siz ve işvereniniz yeni fon sistemine girmeyeceksiniz ve eski sistemde devam edeceklerdir.
Eski haklar pazarlıkla fona devredilsin, yine çalışan ve işveren arasında anlaşılarak eski dönemden kalan kıdem tazminatı rakamını fona aktarmayı seçebilirler. Ancak, burada aktarılacak tutar gerçek alacağınız olmayacaktır. Örneğin, 10 yıldan beri işverenin yanında çalışıyor ve aylık brütünüzde 2000 lira ise normal alacağınız 20 bin lira olduğu halde fona aktarılacak paranın kaç para olacağına işveren ile siz oturup karar verirsiniz. Bu da her zaman için 20 bin liradan az olacaktır. Bu tercih edilirse, işveren o tarihe kadar işçi lehine işlemiş (Anlaştıkları) kıdem tazminatı rakamını, çalışan adına fondaki hesabına aktarılıp ve fona aktarılacak prim ödemeleri o tarihten sonra başlayacaktır.
Eski eskidir yeni de yeni, bu seçenek tercih edilirse, işveren geçmiş haklarınızı fona aktarmıyor ama yeni dönem için fona sizin adınıza belirlenecek oranda kıdem tazminatı prim ödemeye başlar. Bunun seçimi de sizin ve işvereninizin anlaşma yapmasına bağlı olur. İleride işinizi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde kaybederseniz geçmiş dönem için alacaklarınızı eski sistem üzerinden işverenden alırsınız. Yeni fon döneminin parasını ise şartları oluştuğunda fondan çekilebilir. Örneğin, bugün için 10 yıllık kıdem tazminatı alacağınız varsa ve 5 yıl sonra işten kıdeminizi alacak şekilde ayrılabilirsiniz. Yıllık dönemin kıdem tazminatını işverenden tahsil edilir. 5 yıllık fon döneminin parasını ise fonun şartları oluştuğundan daha sonra alabilirsiniz.